Srebrenica werd in april 1993 door de Verenigde Naties (VN) uitgeroepen tot een ‘veilig gebied’ (oftewel ‘safe area’) nadat de Franse generaal Morillon had beloofd dat de VN de belegerde gemeenschap zou beschermen tegen het omringende Bosnisch-Servische leger. Een humanitair konvooi zou voedsel en voorraden brengen naar de omsingelde enclave van Bosniakken. Het Bosnisch-Servische leger weigerde het konvooi doorgang, maar stond generaal Morillon en een VN-hulpdelegatie toe om de situatie in Srebrenica te beoordelen.

Toen generaal Morillon aankwam, werd hij verwelkomd door een juichende menigte; toen hij weer wilde vertrekken, werd zijn konvooi tegengehouden door een menselijke blokkade. De burgers weigerden de VN het gebied te laten verlaten, uit angst dat het slechts een kwestie van tijd was voordat ze door het Servische leger zouden worden gedood.

Srebrenica was toen al overvol met vluchtelingen die waren gevlucht of verdreven uit de omliggende gebieden Bratunac en Vlasenica. De meeste Bosniakken waren ervan overtuigd dat als de VN niet onmiddellijk zou ingrijpen, het lot van de 50.000 vluchtelingen in handen zou vallen van hun vijanden. Na een lange nacht kwam generaal Morillon met een megafoon naar het raam en kondigde aan dat Srebrenica nu onder bescherming van de Verenigde Naties stond. Dit veroorzaakte veel ophef binnen de VN, maar uiteindelijk nam de Veiligheidsraad een resolutie aan die Srebrenica officieel tot ‘veilig gebied’ verklaarde.

De Serviërs wilden zich alleen aan deze resolutie houden als de Bosnische regeringsstrijdkrachten zouden worden ontwapend, met als argument dat als de Bosniakken onder bescherming van de VN stonden, ze geen wapens nodig hadden. De VN stemde daarmee in en ontwapende de Bosnische regeringstroepen.

Twee jaar later, in juli 1995, begonnen – onder het toeziend oog van de Nederlandse VN-troepen die daar gestationeerd waren (oftewel Dutchbat, de Nederlandse blauwhelmen) – de Servische troepen zich op te stellen aan de grenzen van de enclave. Er wordt gezegd dat de Serviërs geen vergeldingsacties van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) of de VN vreesden, omdat oorlogsmisdadiger en Bosnisch-Servisch generaal Ratko Mladić naar verluidt een deal had gesloten met de nieuwe Franse commandant, generaal Janvier: de Serviërs zouden de VN met rust laten, als er geen tegenacties tegen hen werden ondernomen.

De Bosnisch-Servische troepen trokken zonder tegenstand Srebrenica binnen. De Nederlandse ‘vredeshandhavers’, onderbemand en slecht bewapend, stonden erbij en keken toe hoe jongens en mannen van de vrouwen werden gescheiden. NAVO vroeg om gerichte luchtaanvallen om het offensief te stoppen, maar generaal Janvier en VN-gezant voor ex-Joegoslavië Akashi weigerden dat verzoek. Ze hebben daar nooit een afdoende verklaring voor gegeven.

De meeste vrouwen en kinderen werden met bussen naar Tuzla gebracht. Meer dan 8.000 mannen en jongens verdwenen simpelweg. De ergste nachtmerries van de mensen werden werkelijkheid. Sommige mannen vluchtten door de bergen en werden opgejaagd door Servische troepen. Velen pleegden zelfmoord toen de Serviërs hen omsingelden. De meesten werden echter systematisch geëxecuteerd; sommigen ter plekke, velen na transport naar Zvornik, om zo buiten bereik van VN-troepen of het Rode Kruis te blijven. Tot op de dag van vandaag worden er nog massagraven gevonden. De pijnlijke herinnering aan het bloedbad van Srebrenica blijft voor velen levendig.

In 2003 werd het Srebrenica-Potočari Herdenkingscentrum en Begraafplaats geopend (ook bekend als het Srebrenica Genocide Memorial; srebrenicamemorial.org). De begraafplaats is een laatste rustplaats voor degenen van wie de lichamen zijn teruggevonden. Marmeren stenen met de namen en geboortejaren van de slachtoffers bieden een gezamenlijke plek voor rouw en herinnering; voor nabestaanden en anderen. Het betreft de namen van 8.372 slachtoffers van de genocide. Het herdenkingscentrum bevat aangrijpende tentoonstellingen die het verhaal van de slachtoffers en overlevenden vertellen.

Naast het herdenkingscentrum verloopt het dagelijks leven in Srebrenica moeizaam. De vrouwen en kinderen die de genocide overleefden en terugkeerden naar de regio Srebrenica, proberen hun leven voort te zetten; zonder hun vaders, echtgenoten, broers en vrienden.

– srebrenicamemorial.org; Srebrenica-Potočari Herdenkingscentrum
– remember.ba; The World Remembers Srebrenica
– srebrenica360.com; Virtuele museum Potočari
– srebrenica-herdenking.nl; ‘Nationale Herdenking Srebrenica Genocide’ in Den Haag
– nmsg95.nl; Stichting Nationaal Monument Srebrenica Genocide ‘95

– Malcolm, Noel. Bosnia: A Short History. New York University Press, 1996.
– Glenny, Misha. The Fall of Yugoslavia. Penguin Books, 1996.
– Kaplan, Robert D. Balkanschimmen: Een reis door de geschiedenis. Spectrum, 1999.
– Duijzings, Ger. Geschiedenis en herinnering in Oost-Bosnië: De achtergronden van de val van Srebrenica. Koninklijke Boom Uitgevers, 2002.
– Van Woerkom, Jehanne. God Huilt. Van Woerkom, 2015.
– Nuhanović, Hasan. De tolk van Srebrenica. Querido Fosfor, 2020.

– De Val van Srebrenica, NPO Radio 1/NTR, 2020.
– De 11 stemmen van Srebrenica, NPO Radio 1/VPRO, 2025.